Δημήτρης Νανόπουλος

Θέμα: Δημήτρης Νανόπουλος 26.10.09 13:31

Η σελίδα του στο Πανεπιστήμιο του Τexas

Δημήτρης Νανόπουλος 2510061692862013524167

Ο Δημήτριος Νανόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα στις 13 Σεπτεμβρίου 1948 με καταγωγή από το Άργος.
Σπούδασε φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Sussex της Aγγλίας, όπου απέκτησε το διδακτορικό του το 1973 στη Θεωρητική Φυσική των Yψηλών Eνεργειών.

Διετέλεσε ερευνητής στο Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών Ευρώπης (CERN) στη Γενεύη της Ελβετίας και επί σειρά ετών ανήκε στο ανώτερο ερευνητικό προσωπικό του Κέντρου.

Διετέλεσε ερευνητής στην Ecole Normale Superieure, Παρίσι, και στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, Cambridge, των H.Π.A.
Το 1989, εξελέγη καθηγητής στο τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Texas A&M, College Station, όπου από το 1992 είναι διακεκριμένος (distinguished) καθηγητής και όπου από το 2002 κατέχει την έδρα Mitchell/Heep της Φυσικής Υψηλών Ενεργειών.

Είναι διευθυντής του Κέντρου Αστροσωματιδιακής Φυσικής του Κέντρου Προχωρημένων Ερευνών (HARC), στο Χιούστον, Τέξας, όπου διευθύνει ερευνητικό τμήμα του World Laboratory, που εδρεύει στη Λωζάνη.

Το κύριο ερευνητικό του έργο ανήκει στο πεδίο της σωματιδιακής φυσικής ή (φυσική υψηλών ενεργειών) και της κοσμολογίας, ενώ στα ερευνητικά του ενδιαφέροντα ανήκουν και η δημιουργία μιας ενοποιημένης θεωρίας όλων των δυνάμεων της φύσης, η θεωρία του Παντός, η υπερσυμμετρία, η υπερβαρύτητα, οι θεωρίες υπερχορδών και η βιοφυσική.

Έχει συγγράψει πάνω από 520 πρωτότυπες εργασίες, όλες δημοσιευμένες σε περιοδικά με κριτές και υψηλό impact factor, συμπεριλαμβανομένων 10 βιβλίων.

Έχει πάνω από 26.900 ετεροαναφορές και τον Νοέμβριο 2001 βρέθηκε ότι είχε τον 4ο υψηλότερο h-index στον κόσμο ανάμεσα στους θεωρητικούς φυσικούς, σε κατάταξη που έγινε από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ.
Η συγκεκριμένη κατάταξη προκύπτει υπολογιστικά και αφορά τον συνολικό αριθμό δημοσιεύσεων ενός επιστήμονα, λαμβάνοντας υπ' όψιν και τις παραπομπές που έχουν γίνει από άλλους προς αυτές τις δημοσιεύσεις.

Το 1990 προτάθηκε απο τις ΗΠΑ για το Νόμπελ Φυσικής.
Το 1996 του απενεμήθη ο Tαξιάρχης του τάγματος της τιμής της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Το 1997 εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Το 1999 και και για δεύτερη φορά το 2005 απέσπασε το βραβείο του Ιδρύματος Ερευνών της Βαρύτητας, που εδρεύει στη Μασαχουσέτη των Η.Π.Α. Το 2006 του απενεμήθη το διεθνές βραβείο του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης.

Από το 1988 είναι εταίρος (fellow) της American Physical Society και από το 1992 μέλος της Italian Physical Society.

Θέμα: Απ: Δημήτρης Νανόπουλος 26.10.09 14:01

Μια εισαγωγή στις θεωρίες που εργάζεται.

Δημήτρης Νανόπουλος Nanopoulos2

Ο καθηγητής Δημήτρης Νανόπουλος εργάζεται πάνω στα προβλήματα που προκύπτουν στην προσπάθεια να κατασκευαστεί μια θεωρία των πάντων (Theory Of Everything). Έχει έχει εργαστεί πάνω στο Καθιερωμένο Πρότυπο, στις μεγάλες ενοποιημένες θεωρίες, την supersymmetry, την υπερβαρύτητα, την θεωρία M των χορδών, και την αστροσωματιδιακή φυσική.

Οι συνεισφορές του καλύπτουν πολύ διαφορετικές πτυχές της υψηλής ενεργειακής φυσικής, από τη φαινομενολογία (π.χ., πώς να ανιχνεύσει το μόριο Higgs και τα υπερσυμμετρικά σωματίδια), να διαμορφώσουν την οικοδόμηση (π.χ την υπερσυμμετρία SU (5), ένας από τους κύριους υποψηφίους χορδής για μια θεωρία των πάντων), στα θεωρητικότερα ζητήματα (όπως η ανακάλυψη της μη-βαθμωτής υπερβαρύτητας, η οποία παρέχει το αποτελεσματικό, χαμηλής ενέργειας όριο της θεωρίας χορδής / Μ-θεωρίας), στα θεμελιώδη ζητήματα (π.χ. τροποποιήσεις της κβαντικής μηχανικής που οφείλεται στον αφρό του χωρόχρονου, όπως εκφράζεται αυτή από την M-θεωρία της D-μεμβράνης).

Από τα θέματα της τοπικής σπουδαιότητας, έχει παρουσιάσει ότι η υπερσυμμετρία μπορεί να αντιμετωπίσει τα προβλήματα του καθιερωμένου μοντέλου, μια προϋπόθεση για μια TOE (θεωρία των πάντων). Αυτήν την περίοδο εμπέκεται στην κατάρτιση των προτύπων της θεωρίας χορδής/Μ-θεωρίας, και προσπαθεί να καταλάβει τη φύση του κβαντικού χωρο-χρονικού αφρού, δηλ. πώς ο χωρόχρονος φαίνεται στις διαστάσεις Planck 10-33 cm
Ταχύτητα του φωτός

Η σύνθεση της κβαντικής θεωρίας και της βαρύτητας έχει οδηγήσει ήδη, τουλάχιστον σε μερικές θεωρητικές προσεγγίσεις, σε μάλλον δραστικές τροποποιήσεις της συμβατικής εικόνας της φυσικής, πχ. την εξάρτηση, στο κενό, της ταχύτητας του φωτός από την συχνότητά της, η οποία μπορεί να εξεταστεί χρησιμοποιώντας εκπομπές ακτίνων γάμμα.

Ο Δημήτρης Νανόπουλος υποστηρίζει ότι η πιθανή αλλαγή στην ταχύτητα του φωτός μπορεί να ανιχνευθεί μόνο μέσω του φωτός που προέρχεται από αντικείμενα πολύ μακριά από τη Γη και για αυτόν ακριβώς το λόγο δεν έχει παρατηρηθεί μέχρι σήμερα.

Η ερευνητική ομάδα που εργάζεται για να αποδείξει πειραματικά την παραπάνω θεωρία, εκτός από τον Νανόπουλο, αποτελείται από το φυσικό Νικόλαο Μαυρομάτη του King College και τον John Ellis του CERN.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι ένας τρόπος για την επαλήθευση της ''σχετικής'' τιμής της ταχύτητας του φωτός είναι η ανίχνευση φωτονίων διαφορετικών συχνοτήτων που εκπέμπονται ταυτόχρονα από μακρινούς γαλαξίες. Οι χρόνοι άφιξης στη Γη των φωτονίων υψηλότερης συχνότητας θα πρέπει να είναι μεγαλύτεροι από αυτούς των φωτονίων χαμηλότερης συχνότητας.

Η θεωρία της σχετιζόμενης με τη συχνότητα ταχύτητας του φωτός στηρίζεται και από τις μέχρι τώρα παρατηρήσεις του πειράματος HEGRA (High Energy Gamma Ray Astronomy) στο Las Palmas των Καναρίων Νήσων, το οποίο ανιχνεύει φωτόνια από το μακρινό διάστημα. Συγκεκριμένα, όταν ανιχνεύθηκαν πολύ ενεργητικά φωτόνια από το γαλαξία Markarian 501, οι ερευνητές που συμμετέχουν στο HEGRA, περίμεναν ότι τα φωτόνια αυτά αλληλεπιδρούσαν με άλλα μικρότερης ενέργειας, τα οποία υπάρχουν από καταβολής του σύμπαντος.

Οταν ένα φωτόνιο μεγαλύτερης ενέργειας αλληλεπιδρά με κάποιο με μικρότερη ενέργεια, δημιουργείται ένα ζεύγος ηλεκτρονίου - αντιηλεκτρονίου. Ομως, κανένα τέτοιο ζεύγος δεν παρατηρήθηκε, παρά την ανίχνευση φωτονίων υψηλής ενέργειας.

Το φαινόμενο αυτό μπορεί να εξηγηθεί, σύμφωνα με τον κ. Νανόπουλο, με βάση τη νέα θεωρία για την ταχύτητα του φωτός, σύμφωνα με την οποία η ενέργεια των θεωρούμενων πολύ ενεργητικών φωτονίων δεν είναι αρκετή για τη δημιουργία του ζεύγους ηλεκτρονίου - αντιηλεκτρονίου.
Επίπεδο Σύμπαν

Ο Δημήτρης Νανόπουλος αναφέρει τα παρακάτω για το επίπεδο και διαστελόμενο Σύμπαν:
"Το Σύμπαν είναι μία μεγάλη "επίπεδη επιφάνεια", που όμως χωράει τόση ύλη και ενέργεια που ούτε καν οι ειδικοί δεν είναι σε θέση να προσδιορίσουν ή στην πραγματικότητα είναι ένα πολύ πιο σύνθετο θεωρητικό μόρφωμα. Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι ζούμε σε ένα διαστελλόμενο Σύμπαν. Αλλωστε, οι παραπάνω απόψεις έχουν σχέση και με τη διαστολή του Σύμπαντος µε τον εξής τρόπο: Σε ένα κλειστό Σύμπαν, επειδή η μέση ενεργειακή πυκνότητα είναι πολύ μεγάλη, σε κάποια στιγμή μπορεί να νικήσει την αρχική διαστολή του Σύμπαντος και να οδηγήσει το Σύμπαν σε μία συστολή, στην περίπτωση ανοικτού ή και ακόμη επιπέδου Σύμπαντος, τότε η πυκνότητα δεν μπορεί να σταματήσει τη διαστολή και, έτσι, σε αυτές τις περιπτώσεις το Σύμπαν θα διαστέλλεται επ' άπειρον. "
Το Σύμπαν προέρχεται από μια κβαντική διακύμανση του κενού

"Η χρήση του πληθωριστικού μοντέλου οδήγησε σε πολύ συγκεκριμένες προβλέψεις αναφορικά με τις ανισοτροπίες της θερμοκρασίας, που παρουσιάζει η ακτινοβολία του κοσμικού υπόβαθρου. Και τούτο, διότι στην περίπτωση που παρουσιάζονται διακυμάνσεις στην ενεργειακή πυκνότητα, τα φωτόνια αλληλεπιδρούν με τα πρωτόνια, με αποτέλεσμα οι διακυμάνσεις της ενεργειακής πυκνότητας να μετατρέπονται σε διακυμάνσεις του φάσματος των φωτονίων^ και, κατά συνέπεια, μέσα από τη θεωρία του μέλανος σώματος, σε διακυμάνσεις της θερμοκρασίας. Πρακτικά τώρα, εάν μπορούσαμε να απομονώσουμε το φάσμα αυτό των φωτονίων, τότε θα μαθαίναμε για τις διακυμάνσεις της ενεργειακής πυκνότητας, όπως αυτή θα καταγραφόταν στις απαρχές της δημιουργίας του Σύμπαντος. Δηλαδή, μόλις 300.000 χρόνια από τη Μεγάλη Εκρηξη που οδήγησε στη γέννησή του και, πάντως, σε πολύ μικρή ηλικία, εάν αναλογιστούμε ότι, σήμερα, υπολογίζεται στα 15 δισ. χρόνια περίπου.

Τα συμπεράσματα για το επίπεδο Σύμπαν δεν αντίκεινται στη θεωρία του Αϊνστάιν. Αυτός είχε δείξει ότι οι εξισώσεις του δέχονται ως λύσεις τριών ειδών Σύμπαντα^ δηλαδή, ανοικτό, επίπεδο και κλειστό. Επομένως, μία αυτές τις λύσεις επαληθεύεται στην πράξη. Οι υπόλοιπες δύο απορρίπτονται. Ενώ ήταν μαθηματικά δυνατές, η φύση δεν τις ακολούθησε. Ομως, το σημαντικότατο σημείο είναι ότι έχουμε μία ξεκάθαρη επαλήθευση του πληθωριστικού μοντέλου. Μία μεγάλη, ξαφνική εκθετική διαστολή.
Το θετικό που προκύπτει από την ανακάλυψη αυτή είναι ότι, πλέον, ξεκαθαρίζει το τοπίο, αναφορικά με ό,τι μέχρι σήμερα έχει διατυπωθεί για το Σύμπαν. Χάρη στο συμπέρασμα αυτό, δίδεται πολύ μεγάλη ώθηση στο πληθωριστικό μοντέλο. Ωστόσο, για να ξεφύγουμε και από τα επιστημονικά, αναδύεται μία πολύ σημαντική φιλοσοφική διάσταση.

Δηλαδή, η μελέτη των βασικών εξισώσεων του Αϊνστάιν οδήγησε τους επιστήμονες στο συμπέρασμα ότι ένα επίπεδο Σύμπαν αντιστοιχεί σε μια ολική ενέργεια, η οποία είναι μηδενική. Βεβαίως, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει ενέργεια, απλώς ότι υπάρχει τόση θετική ενέργεια όση και αρνητική.
Είναι κάτι ανάλογο με το γεγονός ότι στη φύση υπάρχει θετικό και αρνητικό ηλεκτρικό φορτίο, με το ολικό ηλεκτρικό φορτίο του Σύμπαντος να είναι μηδενικό, χωρίς, ωστόσο, βέβαια αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ηλεκτρικά φορτία. Κατ' αντιστοιχία, υπάρχει και θετική και αρνητική ενέργεια στο Σύμπαν, με την έννοια ότι η ύλη και η κινητική ενέργεια είναι θετική ενέργεια, ενώ η βαρυτική ενέργεια, η οποία είναι πάντοτε ελκτική, είναι αρνητική.

Ετσι, όταν προσθέσουμε τη θετική ενέργεια και τη βαρυτική ενέργεια, το άθροισμα τους πρέπει να είναι μηδενικό. Αυτό, όσο και ενδεχομένως ακούγεται απλό, είναι πολύ ουσιαστικής σημασίας, διότι μάς λέει, όπως ακριβώς υποστηρίζει και το πληθωριστικό μοντέλο, ότι το Σύμπαν ξεπετάχτηκε από μία κβαντική διακύμανση.

Εξ ορισμού, οτιδήποτε έχει σχέση με το τίποτα είναι μία μηδενική ποσότητα. Στην περίπτωση αυτή, λοιπόν, η αρχή διατηρήσεως της ενέργειας στο ερώτημα εάν προερχόμαστε από το τίποτα μας απαντάει ότι η ολική ενέργειά μας πρέπει να είναι μηδενική και, επομένως, η πρόταση του πληθωριστικού μοντέλου περί μιας τέτοιας εμφανίσεως του Σύμπαντος από το τίποτα, ομολογουμένως αποκτά πολύ μεγάλη ισχύ. Με άλλα λόγια, είμαστε μία ανακατανομή του τίποτα"

("Επίπεδο" ή Ευκλείδειο Σύμπαν: Είναι αυτό, όπου η χωρική απόσταση μεταξύ δυο σημείων δίδεται από ένα γενικευμένο Πυθαγόρειο θεώρημα. )

physics4u

Θέμα: Απ: Δημήτρης Νανόπουλος 26.10.09 14:06

Τα 4’ που ανατρέπουν τη Φυσική

Δημήτρης Νανόπουλος Nanopoulos

Η πειραματική επιβεβαίωση της θεωρίας του για την ταχύτητα του φωτός

Στην καθημερινή ζωή, για μια καθυστέρηση τεσσάρων λεπτών «δεν χάνεται ο κόσμος», στον χώρο της κοσμολογίας όμως προκαλούνται σοβαρές αναταράξεις, καθώς ενδέχεται να ανατραπεί σημαντικό μέρος των επιστημονικών δεδομένων. Τον περασμένο μήνα το τηλεσκόπιο MAGIC ακτίνων γάμμα στο Λας Πάλμας των Καναρίων Νήσων κατέγραψε για πρώτη φορά μια απόκλιση τεσσάρων λεπτών στο μακρύ ταξίδι φωτονίων υψηλής και χαμηλότερης ενέργειας από τον γαλαξία Markarian 501 που απέχει από τη Γη μισό δισεκατομμύριο έτη φωτός. Τι πρακτικά σημαίνει αυτή η μικρή αργοπορία στην άφιξη των φωτονίων; Οτι η ταχύτητα του φωτός την οποία ο Αϊνστάιν θεώρησε ως σταθερή για να διατυπώσει την περίφημη εξίσωση E=mc2 μπορεί να μην είναι και τόσο σταθερή και κατά συνέπεια συνολικά η Θεωρία της Σχετικότητας που καθόρισε επί εκατό και πλέον χρόνια την εικόνα του ανθρώπου για το Σύμπαν να επιδέχεται τεκμηριωμένων, πλέον, αμφισβήσεων.

Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες και ιδιαίτερα ευχάριστες, διότι αφ' ενός δίνουν νέα ώθηση -εάν αποδειχθούν οριστικά- στην επιστημονική έρευνα και αφ' ετέρου διότι δικαιώνεται σε πρώτη φάση μια προ δεκαετίας θεωρητική προσέγγιση την οποία συνυπέγραφε τριμελής ομάδα επιστημόνων, δύο εκ των οποίων είναι Ελληνες. Ο Δημήτρης Νανόπουλος του Πανεπιστημίου του Τέξας και ο Νικόλαος Μαυρόματος του λονδρέζικου Kings College. Ο τρίτος της επιστημονικής ομάδας είναι ο Αγγλος Τζων Ελλις από το Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών της Ευρώπης (CERN).

Οι τρεις επιστήμονες υποστήριξαν ότι η ταχύτητα του φωτός εξαρτάται από τη συχνότητα. Μια πιθανή αλλαγή της μπορεί να ανιχνευθεί μόνο μέσω του φωτός που προέρχεται από αντικείμενα πολύ μακριά από τη Γη και γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο δεν είχε έως τώρα παρατηρηθεί. Ενας τρόπος για την επαλήθευση της «σχετικής» τιμής της ταχύτητας του φωτός είναι η ανίχνευση φωτονίων διαφορετικών συχνοτήτων που εκπέμπονται ταυτόχρονα από μακρινούς γαλαξίες. Σύμφωνα με τη θεωρία των τριών, οι χρόνοι άφιξης στη Γη των φωτονίων υψηλότερης συχνότητας θα πρέπει να είναι μεγαλύτεροι από αυτούς των φωτονίων χαμηλότερης συχνότητας, αντίθετα με την προσέγγιση του Αϊνστάιν που πίστευε ότι η άφιξή τους θα ήταν ταυτόχρονη.

Η ανακοίνωση των μετρήσεων του τηλεσκοπίου MAGIC δικαιώνει την ομάδα Νανόπουλου προκαλώντας παράλληλα πραγματική αναστάτωση στην επιστημονική κοινότητα, με την είδηση να κάνει τον γύρο του κόσμου και να αποτελεί το κεντρικό θέμα συζήτησης και ανταλλαγής απόψεων στα καλύτερα blog κοσμολογίας. «Εάν οι τιμές που δίνει το τηλεσκόπιο MAGIC είναι πραγματικές, τότε μιλάμε για μια επιστημονική ανακάλυψη Βραβείου Νόμπελ» σχολίασε σε σχετικό δημοσίευμα του περιοδικού New Scientist o αστροφυσικός του Πανεπιστημίου της Οχφόρδης Subir Sarkar, ενώ ο ειδικός στη θεωρία των υπερχορδών Joe Polchinski του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας τόνισε ότι «εάν τα αποτελέσματα είναι ακριβή, θα πρόκειται για έναν σεισμό στον κόσμο της επιστήμης», προσθέτοντας παράλληλα ότι η θεωρία των υπερχορδών θα αποδεικνυόταν πλήρως λανθασμένη.

Η «Κ» επικοινώνησε με τον κ. Δημήτρη Νανόπουλο προκειμένου να μας μιλήσει για τις πολύ σημαντικές εξελίξεις που καταγράφονται και στις οποίες ο ίδιος και οι συνεργάτες του είναι πρωταγωνιστές.

«Ο άνθρωπος θα μπορέσει να ερμηνεύσει τον κόσμο»

- Τέσσερα λεπτά μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο της Φυσικής;

- Στο πλαίσιο του πειραματικής παρατήρησης φωτονίων από το τηλεσκόπιο «Magic» που προέρχονταν από τον γαλαξία Markarian 501, καταγράφηκαν φωτόνια που φθάνουν με τέσσερα λεπτά καθυστέρηση. Τα περίφημα τέσσερα λεπτά... Φανταστείτε ότι τα συγκεκριμένα φωτόνια ξεκίνησαν πριν από μισό δισεκατομμύριο έτη φωτός σε μια περίοδο που δεν γνωρίζουμε επακριβώς σε ποιο στάδιο βρισκόταν η εξέλιξη της ζωής πάνω στη Γη. Ξεκίνησαν από τότε για να τα παρακολουθήσουμε εμείς σήμερα, και υπό αυτή την έννοια είναι εντυπωσιακό ακόμη και για εμάς που ασχολούμαστε με το σύμπαν.

Η συγκεκριμένη μέτρηση του τηλεσκοπίου είναι απολύτως πραγματική, δεν επιδέχεται δηλαδή καμία αμφισβήτηση ως προς την ορθότητά της και είναι ευχάριστο ότι κανείς δεν έχει αμφισβητήσει την εγκυρότητά της. Απομένει ωστόσο να γίνει η επαλήθευσή της σε μια επόμενη μέτρηση και για να είμασε απόλυτα σίγουροι ότι τα φωτόνια ξεκίνησαν την ίδια στιγμή. Εάν δεν ξεκίνησαν ταυτόχρονα θα ήταν ένα... «βρώμικο κολπάκι» της Φύσης, ωστόσο τα πάντα είναι πιθανά σε αυτό τον κόσμο. Εάν πάντως παρατηρήσουμε και σε μια άλλη ομάδα φωτονίων διαφορετικών ενεργειών διαφορά στον χρόνο, τότε δεν μας σταματάει κανείς!

Θα αλλάξουμε τα βιβλία

- Αναγνωρισμένης αξίας και προσφοράς συνάδελφοί σας στο εξωτερικό κάνουν λόγο για ανακάλυψη επιπέδου Νομπέλ και για πολλές ανατροπές στα επιστημονικά δεδομένα.

- Το έχω ακούσει. Θα έλεγα ότι θα χρειαστεί να αλλάξουμε τα βιβλία της Φυσικής εάν η θεωρία μας είναι σωστή. Πρέπει, όμως, να είμαστε προσγειωμένοι. Εχουμε ακόμη δρόμο να διανύσουμε μπροστά μας. Διάβασα αυτές τις δηλώσεις και χαίρομαι πραγματικά, κυρίως γιατί αντιμετώπισαν πολύ θετικά την ανακοίνωση της ομάδας μας, χωρίς εμπάθειες και ζήλιες. Λόγω συναδελφικού ίσως ανταγωνισμού, θα μπορούσαν να πουν ότι είναι ανοησίες. Αλλά φαίνεται ότι έχει χτυπήσει καμπανάκι στα επιστημονικά κέντρα της κοσμολογίας. Εάν λοιπόν η θεωρία μας είναι σωστή, οδεύουμε ολοταχώς προς διάφορες ανατροπές.

Η βασικότερη αφορά γενικά τη θεωρία της Σχετικότητας, ξεκινώντας από την Ειδική θεωρία της Σχετικότητας. Η βασική παραδοχή της θεωρίας του Αϊνστάιν είναι ότι η ταχύτητα του φωτός είναι σταθερή. Εμείς λέμε ότι η ταχύτητα εξαρτάται από τη συχνότητα του φωτός, χωρίς να αρνούμαστε το σύνολο της θεωρίας. Γίνονται όμως θεμελιακές αλλαγές και ο περιβόητος τύπος E=mc2 αλλάζει. H ταχύτητα του φωτός παραμένει σταθερά ως προς τον χρόνο και τον χώρο, εξαρτάται όμως από τη συχνότητα. Η Γενική θεωρία της Σχετικότητας, η οποία περιέχει σαν βασικό συστατικό της την Ειδική θεωρία της Σχετικότητας, προφανώς θα υποστεί αλλαγές, διότι είναι η κατ' εξοχήν θεωρία που μας περιγράφει το σύμπαν, δηλαδή την κοσμολογία. Αρα πάμε για αλλαγές στην κοσμολογία.

- Υπήρξε κάποια συγκεκριμένη αφορμή για να αμφισβητήσετε εσείς και οι συνεργάτες σας τη σταθερή τιμή της ταχύτητας του φωτός;

- Γνωρίζαμε ότι συνολικά η θεωρία της Σχετικότητας χρήζει αλλαγών. Ηταν ξεκάθαρο σε όλους εκείνους που έχουν ανοιχτό μυαλό. Δεν μας ήρθε, λοιπόν, ξαφνικά να δούμε πώς συνδέεται η συχνότητα με την ταχύτητα του φωτός. Οι δικές μας θεωρητικές προσεγγίσεις έγιναν περίπου δέκα χρόνια πριν, όταν δουλεύαμε πάνω στη θεωρία των υπερχορδών. Είχαν μάλιστα δημοσιευτεί στο περιοδικό «Nature», μαζί με ένα editorial πάνω στην ανακοίνωσή μας. Αναπτύξαμε μια συγκεκριμένη ερμηνεία της θεωρίας των υπερχορδών για να μελετήσουμε τα κοσμολογικά της δεδομένα. Καταλήξαμε αφενός στο συμπέρασμα της μεταβολής της ταχύτητας του φωτός με τη συχνότητα και επίσης σε μια θεωρητική προσέγγιση της σκοτεινής ενέργειας, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των τελευταίων ετών. Ολα αυτά συνδέονται αυξάνοντας τις δυνατότητές μας για πιο σωστή εικόνα του κόσμου.

Να κοιτάξουμε τη Φύση

- Πρακτικά, τι θα σήμαινε η ανατροπή της θεωρίας της Σχετικότητας; Τι μπορεί να περιμένει η ανθρωπότητα από μια νέα αντίληψη του σύμπαντος;

- Οι ανατροπές οι οποίες γίνονται είναι στην πραγματικότητα επεκτάσεις της γνώσης μας. Στηριζόμαστε στις υπάρχουσες θεωρίες, αλλά η γνώση επεκτείνεται. Αυτό που πρέπει να καταλάβουν όλοι και ειδικά οι νεότερες γενιές είναι αυτό που υποστήριζαν οι αρχαίοι Ελληνες. Οτι μπορούμε να κοιτάξουμε τη Φύση κατάματα και να την ερμηνεύσουμε. Πιστεύω ακράδαντα ότι ο άνθρωπος μπορεί να δώσει μια ερμηνεία αυτού που λέμε σύμπαν. Πώς, δηλαδή, εμφανίστηκε, πώς εξελίχθηκε και πού πηγαίνει. Και νομίζω ότι δεν υπάρχει ανθρώπινο ον, είτε είναι στην Αφρική είτε είναι στη Λαπωνία ή αλλού, που να μη διερωτάται «τι είναι αυτό στο οποίο ζούμε;». Οδεύουμε προς μια τέτοια απάντηση. Η εξέλιξη που προκύπτει από τις μετρήσεις στην ταχύτητα του φωτός, είναι ένα ακόμη βήμα προς αυτές τις απαντήσεις. Δεν θέλω να πω ότι θα έχουμε την τελική εικόνα του κόσμου, αλλά σίγουρα θα είναι πιο καθαρή και πιο πλήρης. Η δική μας γενιά είναι τυχερή γιατί βιώνει πρωτόγνωρες εξελίξεις. Ζούμε σε μια εποχή πιο επαναστατική, σημαντικότερη και από αυτή του Νεύτωνα ή του Γαλιλαίου. Με τις εξελίξεις που καταγράφονται στην επιστήμη, πιστεύω ακράδαντα ότι η εποχή μας θα χαρακτηριστεί στο μέλλον ως κοσμοϊστορική...

Για την Ελλάδα...

- Τι σκέφτεσθαι τώρα που η διεθνής επιστημονική κοινότητα έχει βάλει στο μικροσκόπιο τις ιδέες σας;

- Το γεγονός ότι για πρώτη φορά μετρήθηκε η διαφορά στην ταχύτητα του φωτός με ικανοποιεί. Τι άλλο μπορεί να ονειρευτεί ένας επιστήμονας; Αυτή τη στιγμή, όλα τα τηλεσκόπια του πλανήτη κάνουν μετρήσεις της ταχύτητας των φωτονίων. Χρειάζεται όμως να κρατήσουμε την ψυχραιμία μας.

Ενα ακόμη γεγονός που με κάνει ιδιαίτερα χαρούμενο είναι ότι μέσα σε αυτή την επιστημονική ιστορία πρωταγωνιστές είναι και δύο Ελληνες. Δεν είμαι εθνικιστής με την αρνητική έννοια που συνήθως αποδίδεται στη λέξη, αλλά πολλές φορές αισθάνομαι να με γεμίζει η γνωστή φράση της Βούλας Πατουλίδου όταν κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς της Βαρκελώνης. Μέσα από την παραγωγή έργου οι Ελληνες επιστήμονες δυναμώνουν τη φήμη της πατρίδας τους στο εξωτερικό.

Θα ξαναγραφτεί όλη η Φυσική;

Εάν τελικά αποδειχτεί ότι η ταχύτητα του φωτός δεν είναι σταθερή, τότε κλονίζονται σοβαρά όλα όσα γνωρίζαμε από τη Γενική θεωρία της Σχετικότητας και την κβαντική φυσική, και η Φυσική θα πρέπει να ξαναγραφεί από την αρχή προσεγγίζοντας το διαχρονικό όνειρο, το Ιερό Δισκοπότηρο, δεκάδων φυσικών επιστημόνων για τη δημιουργία της Θεωρίας των Πάντων.

Η Γενική θεωρία της Σχετικότητας μας λέει ότι ζούμε σ' έναν τετραδιάστατο χωροχρόνο, ο οποίος καμπυλώνεται ανάλογα με τη μάζα που βρίσκεται μέσα του. Μπορούμε να φανταστούμε τον χωροχρόνο σαν ένα τεντωμένο σεντόνι, στο κέντρο του οποίου τοποθετούμε μια μπάλα· το σεντόνι θα στρεβλωθεί και θα κάνει κοιλώματα. Ετσι και ο χωροχρόνος· με την παρουσία μάζας στρεβλώνεται και όσο μεγαλύτερη είναι η μάζα, τόσο μεγαλύτερη είναι και η στρέβλωση.

Η κβαντική φυσική είναι μια αξιωματικά θεμελιωμένη φυσική θεωρία, που αναπτύχθηκε με σκοπό την ερμηνεία φαινομένων που η νευτώνεια μηχανική αδυνατούσε να περιγράψει. Η κβαντομηχανική περιγράφει τη συμπεριφορά της ύλης στο μοριακό, ατομικό και υποατομικό επίπεδο.

Ο όρος κβάντο (quantum, μικρή ποσότητα - προέρχεται από τη λέξη quantus που στα Λατινικά σημαίνει πόσο) αναφέρεται σε διακριτές μονάδες που χαρακτηρίζουν συγκεκριμένες φυσικές ποσότητες, όπως η ενέργεια ενός ατόμου ύλης σε κατάσταση ηρεμίας.

Λεξιλόγιο όρων

Ειδική θεωρία Σχετικότητας. Αλλαξε ριζικά τις έννοιες του χώρου, του χρόνου, της μάζας και της ενέργειας. Συμπληρώνει τους νόμους κίνησης του Νεύτωνα, ώστε να ισχύουν και σε ταχύτητες κοντά στην ταχύτητα του φωτός.
Γενική θεωρία της Σχετικότητας. Ουσιαστικά είναι μια νέα μακροσκοπική θεωρία της βαρύτητας. Αντικατέστησε το έργο του Νεύτωνα. Μαζί με την Ειδική θεωρία της Σχετικότητας και τη θεωρία της Κβαντομηχανικής χαρακτήρισαν τη Φυσική του 20ού αιώνα.
Η Θεωρία των Υπερχορδών. Αποτελεί ένα ιδιαίτερα εξελιγμένο μαθηματικό μοντέλο φτιαγμένο ώστε να περιγράφει τον τρόπο λειτουργίας του μικρόκοσμου, του μακρόκοσμου, του χώρου, του χρόνου, όλων των στοιχειωδών σωματιδίων, αλλά και όλων των φυσικών δυνάμεων. Μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει πειραματική επαλήθευση της θεωρίας.
Φωτόνιο. Είναι ένα κβάντο της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας (ενέργειας), ο φορέας της ηλεκτρομαγνητικής δύναμης.
Συχνότητα. Ο αριθμός των επαναλήψεων ενός γεγονότος στη μονάδα του χρόνου.

07-10-2007 : Συνέντευξη στον Σπύρο Κάραλη < kathimerini.gr

Θέμα: Απ: Δημήτρης Νανόπουλος 26.10.09 14:16

Στα πανεπιστήμια υπάρχουν κομπλεξικοί

Δημήτρης Νανόπουλος Attachment

Εξακολουθεί να σας εκπλήσσει το σύμπαν; Το σύμπαν είναι για όλους ένας μεγάλος άγνωστος. Δεν νομίζω ότι θα πάψει ποτέ να μας γοητεύει ή να μας προκαλεί.

Η επιστημονική κοινότητα είναι κοντά σε μια ενοποιημένη θεωρία του σύμπαντος που θα το “αποκωδικοποιεί”; Νομίζω πως ναι. Έχουμε πειραματικά δεδομένα από τη σωματιδιακή φυσική και επίσης δορυφόρους, όπως ο Wmap, που μας δίνουν “φωτογραφίες” από το σύμπαν σχεδόν όπως ήταν στην αρχή του. Αυτά τα δεδομένα είναι πολύ κοντά στις θεωρητικές βλέψεις που έχουμε για την εξέλιξη του σύμπαντος. Περιμένουμε πολλά από το πείραμα του CERN για να δούμε κατά πόσο μπορούμε να πούμε ότι έχουμε μια ενοποιημένη θεωρία όλων των δυνάμεων της φύσης. Είναι η πρώτη φορά που το ανθρώπινο είδος φτάνει σε τέτοιου είδους θεωρήσεις.

Αν κάνατε ένα ταξίδι στο χρόνο, με ποιον θα θέλατε να μοιραστείτε αυτή σας τη χαρά; Ασφαλώς με τον Νεύτωνα και το Γαλιλαίο, αλλά εγώ θα ήθελα να συναντηθώ με τους προσωκρατικούς φιλοσόφους, που έλεγαν “αφήστε τους μύθους, εγώ θα καταλάβω τον κόσμο όπως είναι, μέσα από το μυαλό μου” όταν οι άλλοι στην Ευρώπη ήταν πάνω στα δέντρα...

Συγκεντρώσατε την προσοχή της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας όταν υποστηρίξατε ότι η ταχύτητα του φωτός δεν είναι μια σταθερά αλλά μεταβάλλεται με τη συχνότητα. Πώς προχωρούν οι έρευνές σας σε αυτό το πεδίο; Χαίρομαι που το ρωτάτε αυτό. Έχουμε αρκετά καλές εξελίξεις. Πριν από δύο χρόνια με το πείραμα Magic είχαμε βρει φωτόνια που ξεκίνησαν πριν περίπου από μισό δισεκατομμύριο χρόνια και έφτασαν εδώ με διαφορά τεσσάρων λεπτών. Αυτή η καθυστέρηση ήταν όση περιμέναμε, με βάση την καμπύλη που φτιάξαμε με τον Τζον Ελις και το Νίκο Μαυρόματο. Τον Σεπτέμβρη του 2008 και το Σεπτέμβρη 2009 λάβαμε δεδομένα από το τηλεσκόπιο του δορυφόρου Fermi, που πέφτουν πάνω στην ίδια καμπύλη. Μιλάμε για ένα τελείως διαφορετικό πείραμα, με πολύ διαφορετικές αποστάσεις, που συγκλίνει με τα αποτελέσματα του πειράματος Magic. Δεν τολμώ ούτε να το σκέφτομαι. Αν, τονίζω αν, επαληθευτεί, μιλάμε για μεγάλη αναδιοργάνωση των πάντων.

Δηλαδή ανατρέπεται η θεωρία του Αϊνστάιν; Ακριβώς. Δεν λέμε ότι η ταχύτητα του φωτός δεν παραμένει σταθερά σε σχέση με τα συστήματα αναφοράς. Όλα τα συστήματα την ίδια ταχύτητα θα “βλέπουν”. Αυτό που λέμε είναι ότι αν αλλάξει η συχνότητα, θα αλλάξει και η ταχύτητα. Η συχνότητα του φωτός εξαρτάται από την ενέργειά του. Άρα όλο το πράγμα αλλάζει ριζικά. Έστω κι αν είναι πολύ μικρές οι διορθώσεις…

Ποιο θα είναι το επόμενο ερώτημα, όταν θα απαντηθεί το πώς δημιουργήθηκε το σύμπαν; Αν φτάσουμε στην αρχή του σύμπαντος, μετά δεν θα έχουμε να πάμε πιο πίσω. Σίγουρα όμως δεν θα μείνουμε… άνεργοι. Αν μέσα σε αυτόν τον αιώνα τελειώσουμε με αυτό που ξεκίνησε από τον Γαλιλαίο και τον Νεύτωνα, πρέπει να βρούμε γιατί οι εξισώσεις έχουν τη μορφή που έχουν και όχι άλλη. Να δούμε ότι η ύπαρξη του σύμπαντος είναι μονοσήμαντη.

Είμαστε σίγουροι ότι υπάρχει μόνο ένα σύμπαν; Αν δεν μπορούμε να περάσουμε από το ένα σύμπαν στο άλλο, τότε το θέμα περνάει στη σφαίρα της μεταφυσικής. Εάν γίνεται πειραματικά, τότε αλλάζει. Είναι ερωτηματικό αυτό. Πρέπει να είμαστε ανοιχτοί αλλά και προσεκτικοί. Δεν είμαστε ξερόλες οι επιστήμονες. Βέβαια για να είμαι ειλικρινής έχουμε τόσα άλλα να λύσουμε άμεσα…

Η φυσική καταλήγει στο ότι το σύμπαν ξεκίνησε από μία τυχαία διακύμανση του τίποτα; Ακούγεται περίεργο, αλλά είναι έτσι ακριβώς. Αυτό που λέμε “μεγάλη έκρηξη” δεν είναι τίποτα άλλο από μια τυχαία κβαντική διακύμανση του κενού. Από εκεί και πέρα το σύμπαν συνεχίζει να διαστέλλεται.

Υπάρχει μόνο τυχαιότητα; Δεν υπάρχει τέλος, με την έννοια του σκοπού; Δεν νομίζω ότι υπάρχει σκοπός. Καταρχάς η επιστήμη λέει τα πράγματα όπως είναι, όχι “γιατί είναι”. Το “γιατί” είναι λάθος ερώτηση. Από τότε που κατάλαβα τον εαυτό μου πίστευα ότι μπορούμε να καταλάβουμε τα πράγματα με το ανθρώπινο μυαλό, δεν χρειαζόμαστε τίποτα άλλο. Πίστευα ότι οι εξισώσεις, οι νόμοι, η επιστημονική εξήγηση θα περιέχει μέσα της και μια απάντηση στο “γιατί”. Αυτή η απάντηση της επιστήμης είναι η “τυχαιότητα”.

Κάποιοι λένε ότι εκεί που σταματά η επιστήμη αρχίζει ο Θεός…. Αυτό δεν μπορώ να το πω εγώ, εγώ ξέρω να πω για την επιστήμη... Και δέκα ζωές να είχα, το ίδιο πάλι θα με απασχολούσε, πως ο άνθρωπος με το μυαλό που έχει -και νομίζω ότι η φύση μας έχει δώσει αρκετό μυαλό, μην κοιτάτε που δεν το χρησιμοποιούμε- θα μπορέσει να δώσει μια επιστημονική εξήγηση στηριγμένη πάνω σε πειραματικά δεδομένα. Αν δεν μπορεί να αποδείξει τους ισχυρισμούς του, αυτό δεν είναι επιστήμη .

Υπάρχουν για σας πράγματα ανεξήγητα με τους νόμους της φυσικής; Βεβαίως. Υπάρχει η διαίσθηση, υπάρχει η έννοια του τυχαίου που δεν έχει σχέση με την κοσμολογία, έχει σχέση με τη νευροεπιστήμη. Εκεί έχουμε πολύ μεγάλο διάστημα να προχωρήσουμε για να φτάσουμε στην κατανόηση των συναισθημάτων, ό,τι βγαίνει μέσα από το μυαλό, τους νευρώνες κτλ. Πρέπει να καταλάβουμε μέσα από τη νευροεπιστήμη τον εγκέφαλο, αυτά τα 1.300 γραμμάρια που μας κάνουν αυτό που είμαστε.

"Οι ομαδίτσες φρενάρουν το ελληνικό πανεπιστήμιο"

Τι αποκομίσατε από την εμπειρία σας ως πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Τεχνολογίας; Ξεκίνησε μια καλή προσπάθεια. Θα μπορούσε να αποδώσει και περισσότερο, αλλά είδα μια χαλάρωση. Για παράδειγμα, είχαμε το νόμο-πλαίσιο για την έρευνα και την τεχνολογία… Με τις αλλαγές υπουργών κτλ., ο νόμος έμεινε στις καλένδες. Εγώ αυτό το θεωρώ απαράδεκτο. Ήταν πολύ καλή ευκαιρία, έγινε μια πολύ μεγάλη προσπάθεια από μια διακομματική ομάδα. Εγώ πιστεύω ότι η άμυνα και η παιδεία είναι θέματα εθνικά, δεν είναι κομματικά. Δεν είναι να παίζουμε μπιλιάρδο στην πλάτη της παιδείας.

Πόσα έτη φωτός απέχει το ελληνικό πανεπιστήμιο από αυτά του εξωτερικού; Τα μυαλά υπάρχουν και οι πόροι υπάρχουν. Αλλά ούτε στο Αφγανιστάν δεν υπάρχει αυτό το αίσχος με τις καταλήψεις. Μου λένε οι συνεργάτες μου εδώ “δεν μπορώ να πάω στο γραφείο μου, έχουν κάνει κατάληψη”. Λέξεις όπως το “άσυλο” στην Ελλάδα έχουν χάσει το νόημά τους. Μέσα στο πανεπιστήμιο υπάρχουν ομάδες και ομαδίτσες, κομπλεξικοί, που δεν έχουν ιδέα τι γίνεται στα πανεπιστήμια του κόσμου. Τη μια θα πουν ότι “η Γιαννάκου ήταν πολύ αυστηρή”, την άλλη ότι “έρχεται ο Νανόπουλος και μας κάνει τον μάγκα”. Δεν μπορεί να συνεχίσει η χώρα έτσι. Αυτοί πρέπει να παταχτούν και το πανεπιστήμιο να πάρει τη μορφή που πρέπει. Ας αφήσουν τα μικρά κόμματα να τους υποστηρίζουν -και ο νοών νοείτω. Εύχομαι η νέα κυβέρνηση να κάνει καλά πράγματα για τον τόπο, γιατί εμένα αυτό με ενδιαφέρει. Με το +10,5% έχει πάρα πολύ μεγάλη δύναμη να κάνει μεγάλες τομές. Να μην κάνει μικροκομματικούς υπολογισμούς του τύπου “δεν μας συμφέρει και δεν θα ικανοποιηθούν οι αριστεροί της δεξιάς και οι δεξιοί της αριστεράς”. Είμαι σίγουρος ότι θα βρει τη συμπαράσταση όλων των κομμάτων.

Τι γνώμη έχετε για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια; Καταρχήν είμαι υπέρ. Βέβαια το τι έχω εγώ στο μυαλό μου ως ιδιωτικό πανεπιστήμιο και το τι έχει το “μαγαζάκι” στην Τσιμισκή, για παράδειγμα, είναι άλλο πράγμα. Αλλά από την άλλη μεριά νομίζω ότι είναι λάθος να είμαστε η μόνη χώρα που να το κρατήσουμε έτσι.

Εχετε πει ότι σας εκφράζει η φράση που είχε πει η Βούλα Πατουλίδου, όταν κέρδισε το χρυσό στη Βαρκελώνη... Πολύ σωστά το είχε πει, τότε, όπως το είπε. Αυτό δεν το λεω με καμιά εθνικιστική διάθεση. Ο εθνικισμός που χρησιμοποιείται από μερικούς είναι κούφιος. Από την άλλη πλευρά μη γίνουμε και αρνησιπάτριδες...

Εσείς φέρατε πολλά “χρυσά” στην Ελλάδα. Σας το έχει ανταποδώσει; Ελλάδα δεν είναι μόνο πέντε καθηγητές ενός πανεπιστημίου που δεν με χωνεύουν -και που σε τελική ανάλυση δεν έχουν ιδέα του τι κάνω- αλλά ολόκληρος ο κόσμος. Θεωρώ τον εαυτό μου απίστευτα τυχερό που βλέπω αυτά που βλέπω κατά τη διάρκεια της ζωής μου. Την αγάπη του κόσμου τη νιώθω και άρα δεν μπορώ να πω ότι η Ελλάδα δεν μου το έχει ανταποδώσει.

25-10-2002 : Συνέντευξη στην Σοφία Χριστοφορίδου < Μακεδονία

Θέμα: Απ: Δημήτρης Νανόπουλος 26.10.09 14:39

Μονόδρομος η βιομηχανοποίηση της έρευνας

Δημήτρης Νανόπουλος 25-10-06_169286_21

Προσεγγίζετε κατανοητά τα δύσκολα θέματα. Είστε οπαδός της εκλαϊκευμένης επιστήμης;

Καθόλου. Δεν μου αρέσει ο λαϊκισμός στην επιστήμη. Νομίζω πως ο επιστήμονας πρέπει να διαχέει τη γνώση, πρέπει να λέει τα πράγματα, ακόμα και τα δικά του αλλά πρέπει να κρατάμε ένα επίπεδο. Ούτε στην Αμερική μου αρέσει αυτό το πράγμα που γίνεται συχνά με περιοδικά που γράφουν του κόσμου τις ανοησίες. Μερικοί που έχουν αποκοπεί πια από την έρευνα και ζουν σε ένα δικό τους κόσμο, ξέρουν βέβαια περισσότερα από έναν μέσο άνθρωπο και μιλάνε δημόσια, τυχαίνει να ακούω μερικά από αυτά και μένω έκπληκτος. Ο ορισμός του επιστήμονα που βλέπω σαν μοντέλο ήταν ο Richard Feynman, ο οποίος ήταν ένας καταπληκτικός ερευνητής αλλά και πολύ χαρισματικός μεταδότης γνώσης. Από την άλλη, δεν πρέπει να τα κάνουμε όλα «πεζοδρόμιο» γιατί μέσα στον λαϊκισμό της επιστήμης χάνονται πολλά πράγματα. Ναι, πρέπει να μεταδίδουμε την επιστήμη αλλά με έναν ωραίο τρόπο για να είναι και κατανοητός αλλά να κρατάει και τη γοητεία του.

Τα τελευταία χρόνια τα περισσότερα Νόμπελ πηγαίνουν σε ανθρώπους που ασχολούνται με το DNA και τα βλαστοκύτταρα

Αυτό είναι άλλη μια τεράστια ανακάλυψη και χρήσιμη εφαρμογή της βιολογίας για τον άνθρωπο γιατί τα βλαστοκύτταρα (τα Stem Cells που λέμε) έχουν τρομερές ιδιότητες και νομίζω πως είναι πάρα πολύ κακό πως στις Ηνωμένες Πολιτείες γίνεται τέτοιος πόλεμος εναντίων των Stem Cells ενώ και οι επιστήμονες αναγκάζονται μεταναστεύουν στην Ευρώπη.

Η ερμηνεία του DNA θα μπορούσε να είχε γίνει σε κάποιο ελληνικό πανεπιστήμιο;

Το έχω πει και άλλη φορά, χωρίς να θέλω να φανώ σνομπ ή να υποτιμήσω μια δουλειά, η αποκωδικοποίηση του DNA ήταν μια δουλειά «ρουτίνας». Δε νομίζω ότι οι μεγαλύτεροι βιολόγοι της εποχής μας ασχολούνταν με την αποκωδικοποίηση. Ήταν μια «στρατιά» βιολόγων που έκαναν όλη αυτή τη δουλειά. Ήταν μια απίστευτη και πολύ καλή δουλειά αλλά από απόψεως καινούριας γνώσης δεν είναι κάτι το φοβερό.

Θα μπορούσε όμως να υπάρχει ένας τέτοιος ερευνητικός μηχανισμός στην Ελλάδα;

Θα μπορούσε νομίζω. Στην Κρήτη, ας πούμε, υπάρχει μια πολύ καλή σχολή Βιολογίας, όπου ασχολούνται με πολύ σύγχρονα θέματα, όπως η μοριακή βιολογία, βιοτεχνολογία κ.α και δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα, δεν υπολειπόμαστε εκεί πέρα.

Χρειάζεται σύνδεση με τη βιομηχανία για να αναπτυχθεί η έρευνα;

Πιστεύω πως αυτό πρέπει να συμβεί και στο καινούριο νομοθετικό πλαίσιο που συζητάμε το θεωρούμε πολύ βασικό στοιχείο μεταξύ των τομών που κάναμε. Μάλιστα, μια μερίδα ανθρώπων μας επιτέθηκε επειδή «πάμε με τους βιομηχάνους». Κάτι τέτοιο δεν τίθεται αλλά δεν μπορείς να μην δουλέψεις με τις βιομηχανίες ένα μέρος της έρευνας. Νομίζω ότι αυτό είναι μονόδρομος, δεν μπορούμε να το αφήσουμε.

Κάποιοι λένε: «θέλεις να παχύνουν οι τσέπες των βιομηχάνων», αυτά είναι σαχλαμάρες. Μην καταλήξει η Ελλάδα να είναι μόνο μεταπράτες, γιατί στο τέλος έτσι θα καταλήξει. Θα μας χρησιμοποιούν όπως χρησιμοποιεί η Αμερική το Πακιστάν και την Ινδία. Αυτό δεν προϋποθέτει μια αναδόμηση της εκπαίδευσης συνολικά;

Το έχω πει επανειλημμένα, δεν μπορεί να στηθεί έρευνα και τεχνολογία αν δεν έχεις σωστή Παιδεία. Είναι σαν να χτίζει ένα κτήριο, τον πρώτο και δεύτερο όροφο και να μην έχει δει τι γίνεται στο ισόγειο.

Ποιες άμεσες αλλαγές θα πρέπει να γίνουν στα Πανεπιστήμια;

Νομίζω ότι έχουμε πάρα πολύ μεγάλο πρόβλημα και νομίζω πως οι αλλαγές της Επιτροπής Βερέμη ήταν μίνιμαλ απ' αυτές που χρειάζονται και ίσως θα έπρεπε να είναι και πιο ριζοσπαστικές γιατί... δεν πάει άλλο. Αυτό που μου κάνει εντύπωση είναι το εξής: βγαίνουν οι φοιτητές στους δρόμους και φωνάζουν για τα ξένα πανεπιστήμια και για τους αιώνιους φοιτητές αντί να πουν ότι θέλουν το 15% για την Παιδεία, που ζητάγαμε εμείς στη δεκαετία του '60, καλούς καθηγητές με καλές αποδοχές, καλές αίθουσες διδασκαλίας. Μου εξηγούνε -για παράδειγμα- για τους αιώνιους φοιτητές- γιατί δεν το έχω καταλάβει και μου λένε πως τα κόμματα τους κρατάνε στα πανεπιστήμια γιατί είναι συνδικαλιστές.

Τα κόμματα έχουν θέση στα πανεπιστήμια;

Νομίζω πως δεν έχουν. Ο καθένας μπορεί να έχει τα προσωπικά του πιστεύω αλλά δεν μπορούν να γίνονται τέτοιου είδους διαχωρισμοί μέσα στα πανεπιστήμια. Ξέρετε γιατί στεναχωριέμαι, αντί τα παιδιά να κάθονται και να διαβάζουν επειδή είναι τα καλύτερά τους χρόνια για να πιάσουν την επιστήμη «από τα κέρατα» περνάνε τα καλύτερά τους χρόνια και φτάνουν 30 - 35 χρονών, γίνονται καθηγητές σε κάποιο μικρό νησί και από και πέρα έχουν μια ζωή σκυθρωπή.

Αυτό έχει να κάνει με την έλλειψη στόχων;

Ναι αλλά έχει να κάνει και με το τι κόσμο τους παραδίδουμε. Τους παραδίδουμε την άποψη ότι μόνο τα λαμόγια κερδίζουν, ότι πρέπει να κάνουν απάτη και κομπίνα για να βγάλουν εύκολα λεφτά. Τι θα κάνει ένας νέος όταν βλέπει τον κάθε ανεγκέφαλο να κυκλοφορεί με πολλά λεφτά και με Πόρσε, αυτό είναι που τους παραδίδει αυτή η γενιά.

Έχετε πει πως οι Έλληνες έχουν τα μαθηματικά στο αίμα τους

Και τα μαθηματική και τη φυσική. Οι Έλληνες είμαστε λαός «περίεργος», έχουμε περιέργεια και αυτό είναι από τα χαρακτηριστικά ενός
επιστήμονα, να προσπαθεί να καταλάβει πως δουλεύουν τα πράγματα. Από την αρχαιότητα, είμαστε πρώτοι στα μαθηματικά. Πολύ καλοί και στην φιλοσοφία.

Θα μπορούσε η φιλοσοφία να αποτελέσει ένα διεπιστημονικό πεδίο μαζί με τα μαθηματικά ή τη φυσική;

Νομίζω πως όταν έγινε η φιλοσοφία, οι άνθρωποι ψάχνανε αυτά που ψάχνουμε τώρα αλλά επειδή δεν υπήρχαν ακόμα τα πειραματικά δεδομένα, τεχνικές κ.α προσπαθούσαν να φτάσουν σε αυτά τα πράγματα πιο πνευματικά. Έχω την εντύπωση πως όταν ξεκίνησε η φιλοσοφία, και από τους Μικρασιάτες, τον Ηράκλειτο ας πούμε, πιστεύω πως ψάχνανε αυτό που ψάχνουμε εμείς σήμερα. Νομίζω πως μετά τον Πλάτωνα και τον Σωκράτη εστιάστηκαν στον άνθρωπο, σε αυτό που ονομάζουμε σήμερα Κοινωνιολογία, Ηθική και η Φιλοσοφία είχε την εξέλιξη που ξέρουμε. Στον 20ο αιώνα έχουμε Σαρτρ, έχουμε Καμύ, ανθρώπους που αναπτύξανε πολύ τα επόμενα βήματα και που συμβαδίζουν με τη σύγχρονη φυσική. Αυτά τα ρεύματα δεν αναπτύχθηκαν τυχαία. Το παράλογο, ο υπαρξισμός, νομίζω είναι συμβατά με αυτό που βρίσκει κανείς στην Φυσική.

Ο Stephen Hawking έχει γράψει πως όσο περισσότερο ψάχνει στο Σύμπαν τόσο ανακαλύπτει το Θεό

Το έχω ξανακούσει αυτό αν και ο Hawking δεν ανήκει σ' αυτή τη σχολή. Ούτε εγώ ανήκω σ' αυτή την κατηγορία, ο επιστήμονας προσπαθεί να καταλάβει τα πράγματα όπως είναι. Ο επιστήμονας δεν μπορεί να υπόκειται ούτε σε υπαγορεύσεις ούτε σε προκαταλήψεις ούτε σε δόγματα, ότι βρίσκει λέει. Η δουλειά μας είναι να καταλάβουμε τον κόσμο όπως είναι και όπως μας λένε τα πειραματικά δεδομένα. Αν κάποιος θέλει να βάλει και άλλες έννοιες μέσα ας τις βάλει αλλά αυτό δεν είναι η δική μας δουλειά. Θεωρώ δεδομένο πως θα δοθεί μια επιστημονική ερμηνεία του Σύμπαντος και πάνω σε αυτό στηριζόμενοι θα πρέπει να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας και να απαντήσουμε στα ερωτήματα που μας βασανίζουν.

Πείτε μου για τις εφαρμογές της κβαντικής φυσικής στη βιομηχανία

Επειδή σε κάποιους φαίνεται περίεργο που λέω καμιά φορά ότι είμαστε η ανακατανομή του τίποτα, κβαντικά κενά κ.α. Η απάντηση είναι πως τα περισσότερα πράγματα που χρησιμοποιούμε στο σπίτι μας βασίζονται στην κβαντική φυσική, όπως είναι τα CD. Και ακόμα δεν έχουμε δει τίποτα, τώρα έχουμε την νανοτεχνολογία που έρχεται. Δεν μπορείς να κάνεις μια αναίμακτη εγχείρηση λέιζερ για να φτιάξεις την όρασή σου και παράλληλα να λες ότι το κβαντικό κενό είναι μια βλακεία. Είναι αποδεδειγμένα και υπάρχουν άρα θα τα εφαρμόσουμε παντού. Νομίζω πως αυτό μαζί με τη νανοτεχνολογία και τα Microchips θα αλλάξουνε κυριολεκτικά τον κόσμο. Η αναλογία είναι αντίστοιχη της ανακάλυψης των τρανζίστορ. Η ανακάλυψη του τρανζίστορ, που είναι καθαρά κβαντικό φαινόμενο, στη συνέχεια περνάμε στο επόμενο βήμα -που είναι τα ολοκληρωμένα κυκλώματα και ύστερα τα microchips- που έφερε μεγάλες αλλαγές, και ακόμα δεν είδαμε τίποτα. Και η μεγάλη επανάσταση θα έρθει με τους λεγόμενους κβαντικούς υπολογιστές, οι οποίοι θα μπορούν να κάνουν παράλληλες εργασίες. Η χωρητικότητα και ο ρυθμός δουλειάς τους θα είναι μη συγκρίσιμος με τα σημερινά δεδομένα, σαν να ζούμε σήμερα στη λίθινη εποχή. Αυτό που λέω δεν είναι επιστημονική φαντασία, αυτή τη στιγμή δουλεύεται στα εργαστήρια.

Η Θεωρία των Πάντων;

Η θεωρία των Πάντων θα βγει μέσα από τη θεωρία των Υπερχορδών, μια γενίκευση και νομίζω ότι μπορεί να επιτευχθεί σε όχι μεγάλο χρονικό διάστημα από τώρα. Θα είναι η πιο ανοιγμένη θεωρία που θα ξεκινάει από μια βασική εξίσωση από την οποία μπορεί να παραχθεί επιστημονικά το Σύμπαν.

Σαν τη γενική θεωρία της Σχετικότητας;

Πολύ πιο γενικό. Η γενική θεωρία της σχετικότητας ήταν μια απόρροια αυτού του πράγματος. Αλλά βέβαια, η γενική θεωρία της Σχετικότητας μας παρείχε κατά κάποιον τρόπο την Κοσμολογία, το πώς να αντιμετωπίζουμε το Σύμπαν.

26-10-2009 : Συνέντευξη στον Κώστα Ονισένκο < kathimerini.gr

Θέμα: Απ: Δημήτρης Νανόπουλος 26.10.10 10:33

Ο Δημήτρης Νανόπουλος στην εκπομπή

ΣΤΑ ΑΚΡΑ

Όλη η συνέντευξη :

http://video.google.com/videoplay?docid=-8846357562902550211#

star

Θέμα: Απ: Δημήτρης Νανόπουλος 26.10.10 10:37

Μεγάλοι Έλληνες - 49 - Δημήτρης Νανόπουλος

star

Θέμα: Απ: Δημήτρης Νανόπουλος 26.10.10 10:45

Διάλεξη Νανόπουλου στο Τμήμα Φυσικής ΕΚΠΑ -- μέρος 1

Διάλεξη Νανόπουλου στο Τμήμα Φυσικής ΕΚΠΑ -- μέρος 2

Διάλεξη Νανόπουλου στο Τμήμα Φυσικής ΕΚΠΑ -- μέρος 3

star

Θέμα: Απ: Δημήτρης Νανόπουλος 26.10.10 10:47

Απο την εκπομπή το "Κουτί της Πανδώρας"

star

Θέμα: Απ: Δημήτρης Νανόπουλος 26.10.10 10:49

Στην εκπομπή του Φυντανίδη

star