Λεξικό Δημητράκου : Παροιμιώδεις λατινικές φράσεις

Admin Αριθμός μηνυμάτων : 8056 Registration date : 10/07/2008

ab oro
Εκ του ωού, από γεννέσεως. Το ωόν της Λήδας, εξ ού εγεννήθη η Ελένη.

ad gloriam
Χάριν της δόξης

ad hoc
Επί τούτω. Δηλοί το ειδικόν και κατάλληλον

ad honores
Τιμής ένεκεν

ad ostentationem
Χάριν επιδείξεως

agnosco veteris vestigia flammae
Αναγνωρίζω τα ίχνη της άλλοτε φλογός μου.
Δηλοί αναγνώρισιν πάθους μη σβεσθέντος. (η Διδώ εξομολογείται το παλαιόν πάθος της προς τον Αινείαν)
Βιργιλίου Αινειάς, IV, 23

apr’es moi le d’eluge
Μετ’ εμέ ο κατακλυσμός

asinus asinum fricat
Όνος όνον τρίβει

aurea mediocritas
Χρυσή μετριότης

aut Caesar, aut nihil
Ή Καίσαρ ή τίποτε.
Έμβλημα φιλοδοξίας αποδιδόμενο εις Καίσαρα Βοργίαν

bis dat qui cito dat
Δις δίδει ο ταχέως δίδων

corbus delicti
Το σώμα του εγκλήματος

currente calamo
Τρέχοντι καλάμω. Δηλοί. γραφήν εν σπουδή

delenda Carthago
Καταστρεπτέα η Καρχηδών.
Ούτω ο Κάτων ετελείωνε τους λόγους του.
Δηλοί έμμονον ιδέαν ή σταθεράν απόφασιν

de profundis
Εκ βαθέων, δηλ. εκέκραξα.
Φράσις χρησιμοποιούμενη περί διαμαρτυριών ή έργων γραφομένων εν φυλακή

diem perdidi
Απώλεσα την ημέρα. Φρ. ήν έλεγε ο Τίτος, οσάκις
παρήρχετο ημέρα χωρίς να πράξει τι το αγαθόν

dinide ut regnes
Διαίρει ίνα βασιλεύεις

Epicuri de grege porcus
Χοίρος εκ της αγέλης του Επίκουρου. Φρ. του φιληδόνου Ορατίου
Χρησιμοποιείται περί ανθρώπων παραδεδομένων εις υλικές απολαύσεις.

ergo, glu capiuntur aves
Όθεν δια του ιξού συλλαμβάνονται πτηνά
Κωμικόν συμπέρασμα άσχετον προς τα προηγούμενα.
Λέγεται επί λογικής ασυναρτησίας ενός συλλογισμού

ex nihilo, nihil
Εκ του μηδενός, μηδέν

finis coronat opus
Το τέλος στεφανώνει το έργον

fluctual nec mergitur
Κλυδωνίζεται αλλά δεν βυθίζεται.
Δηλ. η αλήθεια κακοποιείται αλλά δεν καταπνίγεται.
Η φρ. είναι έμβλημα της πόλεως των Παρισίων

guarta e passa
Βλέπε και πέρνα

hic jacet lepus
Εδώ είναι ο λαγός. Παιγνιώδης έκφρ. σημαίνουσα, εδώ είναι η δυσκολία, ο κόμπος

homo homini lupus
Ο άνθρωπος διά τον άνθρωπο, λύκος

hospes, hostis
Ο ξένος είναι εχθρός

imperium in imperio
Κράτος εν κράτει

in anima vili
Επί της ζωής ταπεινού.
Λέγεται συνήθως δια τους επιστημονικούς πειραματισμούς επί ζώων

in cauta venenum
Εις την ουράν το δηλητήριον

in saecula seculorum
Εις τους αιώνας των αιώνων

intelligenti pauca
Εις τον νοούντα, ολίγα

intempore opportuno
Εν καιρώ τω δέοντι

in vino veritas
Εν τω οίνω η αλήθεια

invita Minerva
Ακούσης της Αθηνάς

is fecit qui prodest
Εκείνος έπραξεν, όστις ωφελήθη.
Παλαιόν αξίωμα του δικαίου

lapsus calami
Αμάρτημα καλάμου

lapsus linguae
Αμάρημα γλώσσης

latet anguis in herba
Όφις υπό το χόρτον

l’ etat c’ est moi
Το κράτος είμαι εγώ

magister dixit
Ο δάσκαλος (Αριστοτέλης) έφα

magni nominis umbra
Σκιά μεγάλου ονόματος.
Περί ανθρώπων, οίτινες εγνώρισαν άλλοτε δόξαν,
ής σήμερον μένει μόνον η ανάμνησις.

majores pennas nido
Πτερά μεγαλύτερα της φωλεάς.
Περί ών ζώσιν εις μετριωτάτην κατάστασιν αλλά φιλοδοξούν μεγάλα
(Ορατ. Επιστ. Ι. 20-21)

malesuada fames
Η κακά συμβουλεύουσα πείνα

margaritas ante porcos
Μαργαριτλαρια στους χοίρους
(Ματθαίου Ζ, 6)

medice, curate ipsum
Ιατρέ, θεράπευσε τον εαυτό σου

mahr licht
Περισσότερο φώς (Γκαίτε)

mellioribus annis
Εις καλλίτερους χρόνους

mens agitat molem
Νούς κινεί τον όγκο

modus faciendi
Τρόπος ενέργειας

multa paucis
Πολλά με λίγα λόγια

nec plus ultra
Όχι περαιτέρω.
Επιγραφή χαραχθείσα κατά τον μύθο υπό του Ηρακλέους
επί των ορέων Κάλπη και Άβυλα, που θεώρησε ως πέρατα του κόμου

non nici parendo vincitur
Δεν ηττάται ειμή, δια της υποταγής μας εις αυτήν.
Αξίωμα του φιλοσόφου Francis Bacon αφορόν την φύσιν

οmne ignotum pro magnifico
Παν το άγνωστον λαμπρόν (Τακίτου. Agricol. 30)

omne vivum ex ovo
Παν ζων εξ ωού
Βιολογικός αφορισμός του Άγγλου Harvey

qualis artifex pereo
Οίος καλλιτέχνης απόλλυμαι. (Νέρων)

qui nescit dissimulare, nescit regnare
Όποιος αγνοεί να υποκρίνεται, αγνοεί να βασιλεύει

quis, quid, ubi, quibus auxiliis, cur, quomoto, quando?
Τίς, τί, πού, με ποιά μέσα, διατί, πώς, πότε.
Μνημονικό εξάμετρο, συνοψίζοντος στοιχεία μιας πράξεως εν τη ρητορική και εν τη ανακρίσει.
Ητοι= το πρόσωπο, το γεγονός, τον τόπο, τα μέσα, τα ελατήρια,
τον τρόπο και τον χρόνο (Κουϊντιλιανός)

quod erat demonstrandum
Όπερ έδει δείξαι

res judicata pro veritate habetur
Το δεδικασμένον θεωρείται ως αλήθεια.
Δικανικόν αξίωμα

res, non verba
Έργα, όχι λόγια

res nullius
Πράγμα ουδενός. (ο ήλιος)

res sacra miser
ο δυστυχής, ιερόν τι

sic
Ούτω.
Λ. τιθεμένη εντός παρενθέσεως εν τω μέσω του κειμένου, ή
εις το τέλος παρατιθεμένου ξένου χωρίου προς δήλωσιν
ότι, το πρωτότυπον έχει ακριβώς όπως δίδεται,
με τα λάθη του ή την παραδοξολογίαν του

sine ira et studio
Άνευ οργής ή ευνοίας

sine nomine vulgus
Ο ανώνυμος όχλος

sine qua non
Εκ των ών, ούκ άνευ. (πχ. η υγεία)

si vis pacem, para bellum
Αν θέλεις ειρήνη παρασκεύαζε πόλεμον

sol lucet omnibus
Ο ήλιος φωτίζει τους πάντες

solve senescentem
Απόλυε τον γεγηρακότα (ίππον) Ορατιος επιστ. Ι.,8

statu quo (in statu quo ante)
Η προγενεστέρα κατάστασις.
Διπλωματική έκφρασις. Διετηρήθη το προηγούμενο καθεστώς

stupete, gentes
Εκπλαγήτε έθνη

suave mari magno
Ηδύ, επί της μεγάλης θαλάσσης.
Είναι ευχάριστον να βλέπει τις εκ της στέρεας γης, ενώ επί της ευρείας θαλάσσης
υψούνται κύματα οι άνεμοι, τους φοβερούς κινδύνους του άλλου.
(Λουκρ., De natura rerum II,1)

sub Jove
Υπό τον Δία, τον ουρανό, εις το ύπαιθρον

sublata causa, tollitur effectus
Αρθείσης της αιτίας, αίρεται το αποτέλεσμα

sui generis
Του εαυτού γένους, ιδιότυπος

summum jus, summa injuria
Η υπερβολική δικαιοσύνη είναι υπερβολική αδικία

supremum vale
Ύστατον χαίρε.
Ορφέας χάνοντας γιά δεύτερη φορά την Ευριδίκη.
(Οβ. Μεταμ. Χ, 62)

sutor re supra crepidam
Υποδηματοποιέ, όχι πέραν του υποδήματος.
Λόγοι του Απελλού, όστις βλέπων υποδηματοποιόν κρίναντα το
σάνδαλον του πίνακός του και ετοιμαζόμενον να διατυπώσει
γνώμας περί του υπολοίπου, τον διέκοψε υπενθυμίζων αυτώ, ότι
η ειδικότης του δεν φτάνει παραπέρα